کامپوزیت

کامپوزیت دندانپزشکی (یا «رزین کامپوزیت») یکی از متداول‌ترین مواد ترمیمی همرنگ دندان است که به منظور پر کردن حفره‌ها، ترمیم لب‌پریدگی‌ها، اصلاح شکل یا رنگ دندان و در پروسه‌های زیبایی مانند «ونیر کامپوزیت» به کار می‌رود. 

ساختار کلی این ماده ترکیبی است از:

 1. ماتریکس رزینی (رزین آلی مانند Bis-GMA، UDMA، TEGDMA و دیگر مونومرها)

2. ذرات پرکننده معدنی (سیلیکا، شیشه‌های مخصوص، ذرات نانو و میکرو)

3. عوامل اتصال‌دهنده (coupling agents)

4. آغازگرهای پلیمریزاسیون (معمولاً نوعی فتوشیمیایی)

5. در موارد خاص، افزودنی‌هایی برای بهبود خواص نوری، شفافیت، مقاومت به رنگ‌پذیری و غیره

 وقتی دندانپزشک ماده کامپوزیتی را داخل حفره قرار می‌دهد، با تابش نور آبی (معمولاً با دستگاه LED یا لایت کیور) فعال می‌شود و به حالت جامد در می‌آید.  

از آنجا که این ماده همرنگ دندان است و امکان شکل‌دهی و صیقل دادن آن وجود دارد، ظاهری طبیعی به ترمیم می‌دهد و در مقایسه با پرکردن‌های فلزی یا آمالگام مزیت زیبایی دارد. 

انواع کامپوزیت‌ها و تکنولوژی‌های رایج

 در بازار ست کامپوزیت‌ دندانپزشکی، انواع مختلفی بر اساس اندازه ذرات پرکننده، ترکیب رزینی، ویژگی نوری و کاربرد وجود دارد:

کامپوزیت ماکروفیل: ذرات بزرگ‌تر، اما پولیش‌پذیری کم، کیفیت سطح نهایی پایین‌تر. 

کامپوزیت میکروفیل: ذرات کوچکتر، توانایی پولیش خوب، سطح پرداخت بهتر.

کامپوزیت هیبرید / میکروهیبرید: ترکیبی از ذرات ریز و بزرگ برای تلفیق مزایای مقاومت و ظاهر. 

نانوکامپوزیت / نانو هیبرید: ذرات نانو بهبود یافته که خواص مکانیکی و نوری بهتری دارند و در ترمیم‌های امروزی کاربرد زیادی دارند. 

 همچنین، برخی کامپوزیت‌ها به صورت «جریان‌پذیر (flowable)» عرضه می‌شوند که ویسکوزیته پایین‌تری دارند و برای فضاهای کوچک، پایه یا لایه زیرین استفاده می‌شوند.

 کامپوزیت IPS 

 وقتی در میان برندهای متفاوت صحبت از «کامپوزیت IPS» می‌شود، معمولاً منظور خانواده محصولات IPS Empress Direct از شرکت Ivoclar است. این کامپوزیت یکی از گزینه‌های محبوب برای ترمیم‌های زیبایی و عمومی است. ([Ivoclar][7])

 ویژگی‌های IPS Empress Direct

•  تنوع طیف رنگ: این سیستم دارای ۳۲ سایه رنگ و پنج سطح شفافیت مختلف است، تا توانایی بازسازی رنگ و نور طبیعی دندان را فراهم کند.
• امکان لایه گذاری تفکیکی: برای شبیه‌سازی دنتین و انامل به صورت جداگانه و کنترل دقیق نور عبوری و بازتابی.
• مقاومت نوری و پولیش‌پذیری: پس از پولیش، سطح براق و لطیفی ایجاد می‌شود و از منظر مقاومت در برابر فرسایش مناسب است. 
• رادیوپاسیتی بالا: قابل رؤیت در رادیوگرافی برای تشخیص لبه‌ها و بررسی انسداد ترمیم و حاشیه‌ها. 
• عملکرد بالینی مناسب: مطالعات نشان داده‌اند که این ماده مقاومت رنگی خوبی در برابر لکه‌پذیری دارد و ترمیم‌هایی با دوام قابل قبول ارائه می‌دهد.  

به طور خلاصه، کامپوزیت IPS دارای ترکیبی از زیبایی نوری، کنترل رنگ و توانایی عملکردی است که آن را گزینه جذابی برای ترمیم‌های جلویی و خلفی می‌کند.

 مزایا و معایب کامپوزیت‌های دندانی

 هر ماده ترمیمی دارای نقاط قوت و ضعف است. در ادامه مهم‌ترین مزایا و معایب کامپوزیت‌ها را بررسی می‌کنم (که شامل IPS هم می‌شود).

مزایا

1. زیبایی و تطابق رنگی بالا

   چون کامپوزیت رنگ و شفافیت مشابه دندان دارد، پس از ترمیم ظاهر طبیعی و چشم‌نواز ایجاد می‌کند. 

2. حفظ ساختار دندان بیشتر

   نسبت به برخی مواد قدیمی‌تر، نیازی به برداشتن زیاد از دندان نیست و ترمیم محافظانه‌تر انجام می‌شود. 

3. چسبندگی به ساختار دندان

   کامپوزیت می‌تواند به سطح دندان باند شود و تثبیت بیشتری ایجاد کند، که خطر شکستگی را کاهش می‌دهد. 

4. قابلیت ترمیم جزئی

   اگر بخشی از ترمیم آسیب ببیند، می‌توان آن را تعمیر کرد بدون اینکه کل ترمیم تعویض شود.

 5. تنوع کاربرد

   از پرکردن کلاس I تا کلاس V، اصلاح شکل، بستن فاصله بین دندان‌ها، ونیرها و غیره کاربرد دارد. ([Ivoclar][7])

معایب

1. حساسیت به تکنیک درمانی بالا

   اگر کار دندانپزشک بسیار دقیق نباشد، تهویه رطوبتی، نفوذ بزاق در حین مراحل کار و دیگر عوامل ممکن است باعث نقص اتصال یا شکست ترمیم شود.

2. رنگ‌پذیری و لکه‌پذیری

   با عبور زمان و مواجهه با غذاها، نوشیدنی‌ها و مواد رنگی ممکن است کامپوزیت دچار تغییر رنگ شود، خصوصاً در صورت نگهداری و مراقبت ضعیف. 

3. انقباض پلیمریزاسیون

   هنگام سفت شدن، کامپوزیت کمی جمع می‌شود. اگر این انقباض کنترل نشده باشد، ممکن است شکاف کوچکی ایجاد شود که به پوسیدگی ثانویه منجر شود.  

4. پشتبانی مکانیکی کمتر نسبت به فلز یا سرامیک در برخی موارد

در مواقع فشارهای بسیار بالا یا سطح وسیع، ممکن است مقاومت کافی نداشته باشد یا به مرور ساییده شود.

5. هزینه بیشتر نسبت به برخی مواد سنتی

به دلیل ویژگی‌های فنی و زیبایی، هزینه کامپوزیت می‌تواند بیشتر باشد. 

بنابراین هنگام انتخاب کامپوزیت باید مزایا و معایب را متناسب با موقعیت دندان، محل ترمیم، انتظارات زیبایی و شرایط دهانی هر فرد در نظر گرفت.

  نکاتی که باید در خرید کامپوزیت دندان رعایت شود

 اگر شما یا یک کلینیک قصد خرید کامپوزیت دندان دارید، چند نکته مهم هست که باید در نظر بگیرید:

 1. کیفیت برند معتبر

انتخاب برند شناخته‌شده و معتبر با گواهی‌های فنی و نتایج بالینی مستند اهمیت دارد. کامپوزیت IPS یکی از برندهای شناخته‌شده در این زمینه است. ([Ivoclar][7])

2. تنوع رنگ و شفافیت

هرچه طیف رنگی کامل‌تر و سطوح شفافیت بیشتری وجود داشته باشد، توان تطبیق با رنگ دندان طبیعی بیشتر خواهد شد.

3. خواص مکانیکی

مقاومت سایشی، استحکام خمشی، عملکرد در برابر فشار و دوام رنگ باید بررسی شوند.

4. پولیش‌پذیری و براقیت سطحی

پس از ترمیم، سطح باید بتواند صاف و براق شود تا ظاهر طبیعی و ضد لکه داشته باشد. 

5. رادیوپاسیتی کافی

تا در رادیوگرافی بتوان محل ترمیم و حاشیه‌های آن را دید و تشخیص داد. کامپوزیت IPS این خاصیت را داراست. ([Ivodent][9])

6. مناسب بودن برای کاربرد (جلو/عقب، فضاهای باریک)

در دندان‌های عقبی و تحت فشار جویدن، باید ماده مقاوم‌تر و با کنترل انقباض مناسب انتخاب شود.

7. قیمت و هزینه نگهداری

هزینه اولیه، هزینه مراقبت و دوام ماده در طول زمان نیز باید در محاسبه تصمیم خرید لحاظ شود.

8. شرایط عرضه و تأمین

بررسی اینکه آیا فروشنده معتبر است، گارانتی دارد، خدمات پس از فروش و مشاوره فنی ارائه می‌دهد.

9. مطالعات و مدارک فنی

اطمینان از اینکه ماده تحت آزمون‌های کلینیکی و آزمایشگاهی قرار گرفته و نتایج مثبتی ثبت شده است (مثلاً مقاومت رنگی، دوام ترمیم، نتایج درازمدت). برای IPS، مستندات فنی و مطالعاتی وجود دارد. ([Ivodent][9]) 

چرا بعضی دندانپزشکان کامپوزیت IPS را ترجیح می‌دهند؟

چند دلیل فنی و عملی وجود دارد که باعث شده کامپوزیت IPS (به‌طور خاص IPS Empress Direct) در بین گزینه‌های محبوب قرار بگیرد: 

• تعادل مناسب میان زیبایی و عملکرد: امکان لایه‌گذاری دقیق، تنوع رنگ و بازتاب نور باعث ارائه ترمیم‌هایی که از نظر بصری چشم‌نوازی دارند می‌شود. 
• ثبات رنگ خوب: مطالعات نشان داده است که IPS مقاومت خوبی در برابر تغییر رنگ در مواجهه با عواملی مانند نوشیدنی‌ها و زمان دارد. ([PMC][10])
• مستندات علمی و فنی قابل اعتماد: شرکت سازنده اطلاعات فنی گسترده‌ای درباره خواص براقیت، رادیوپاسیتی و نتایج پولیش ارائه می‌دهد. 

کاربری آسان در شرایط بالینی: زمان کار معقول، کنترل مناسب شکل‌دهی، لایه گذاری و پولیش‌پذیری خوب می‌تواند باعث سرعت و کیفیت کار دندانپزشک شود. 

بنابراین، برای مواردی که زیبایی بالاتر مد نظر است (مثل دندان‌های قدامی یا اصلاح طرح لبخند) انتخاب این نوع کامپوزیت می‌تواند انتخاب مناسبی باشد.

 چکیده و جمع‌بندی

 کامپوزیت دندانپزشکی یکی از ابزارهای اصلی در ترمیم و زیبایی دندان است. انتخاب صحیح کامپوزیت، رعایت نکات فنی و کیفیت اجرای کار توسط دندانپزشک، تعیین‌کننده موفقیت و دوام ترمیم است. کامپوزیت IPS (به خصوص IPS Empress Direct) یکی از گزینه‌های مطرح در بازار است که با ترکیبی از خواص نوری، تنوع رنگی، مقاومت مناسبی و سابقه فنی قابل قبول توانسته جایگاه خوبی در میان مواد زیبایی دندانی کسب کند.